İdari Hukuku Açısından Anayasa Mahkemesi İptal Kararlarının Zaman İçindeki Etkisi PDF indir

İdari Hukuku Açısından Anayasa Mahkemesi İptal Kararlarının Zaman İçindeki Etkisi Kısa Özet

Modern kamu hukuku düşüncesi kamu gücünü kullanan devlet erkine güvensizlik temeli üzerine kurulmuştur. Belki de bundan dolayı, yasama organının seçime dayalı demokratik bir meşruiyetinin bulunması, onun iradesinin anayasaya uygunluğunun denetlenmesinin önünde bir engel olarak görülmemektedir. Kanunların anayasaya uygunluğunun denetimi hukuk devleti idealinin gerçekleştirilmesinin araçlarından birisi olarak yaygın bir biçimde kabul görmektedir.

Yürürlükteki bir kanunun anayasaya uygunluk denetimi sistemi içinde anayasaya aykırı bulunarak etkisiz hale getirilmesi, bu yasaveyayanılarak gerçekleştirilmiş olan uygulamaların varlığını sürdürüp sürdürmeyeceği noktasında bir çok hukuksal kuvvetliğü bununla birlikte getirir. Diğer bir deyişle anayasaya aykırı bir kanunun bir yargı mercii tarafından hükümsüz kılınması kararının geçmişe etkili olup olmayacağı, anayasaya uygunluk denetimi sistemini benimsemiş hemen her hukuk sisteminde mühim bir sorundur.

Bu çalışmada amacımız karşı karşıya geldirmalı bir inceleme yapmak değildir. Bunun yanında özellikle bazı Avrupa ülkeleri ile ilgili kısaca aktarılan, anayasa mahkemeleri kararlarının zaman içindeki etkisine dair gözlemler kesin çözümlerin yeterince belirgin noktaya gelemediğini gösterecektir. Türk hukukunda iptal kararının zaman içindeki etkisine dair poblemlerin Anayasa Mahkemesi dışında somut uyuşmazlıkların çözümü ile görevli yargı yerlerine bırakılmış olmasının özgün bir duruma örnek oluşturduğunu şimdiden belirtmek gerekir. (Birinci Bölüm)

Hemen her iptal kararının somut durumlara tesirinin, Anayasa’nın iptal kararlarının geçmişe yürümeyeceğine dair hükmüne rağmen, geçmişe etki olarak değerlendirilmesi son derece yaygın bir yaklaşımdır. Oysa iptal kararlarının büyük bir kısmının somut durumlara etkisi, derhal etki ve statü hukukunun gerekleri kapsamı içinde, Anayasa’nın iptal kararlarının geçmişe yürümeyeceğine dair kuralıyla çelişmek şöyle dursun, onunla uyum içinde olacak biçimde yalnızca geleceğe etki olarak nitelendirilebilir. Elbette iptal kararının somut durumlara etki etmesi gerektiğini kabul ettiğimiz belli bazı durumlarda etkinin geçmişe etki olduğunu kabul etmek gerekir. Bu bağlamda iptal kararından sonra gerçekleşen isteklerin kararın geçmişe etki etmeyeceğine yönelik Anayasa kuralı sebebiyle reddedilmesi ihtimal içerisindedir. (İkinci Bölüm).

Diğer taraftan iptal veya iptal talebinin reddi yanında anayasaya uygunluk denetimi sürecinde verilebilecek olan kanunun yürürlüğünün durdurulması, iptal kararının yürürlüğünün ertelenmesi kararları, verilen kararların zaman yönünden tesirini bi hayli karmaşık bir hale getirir. Buna bir de anayasaya uygunluk denetimi sürecine konu olan kanunun yürürlükten kaldırılması ve değiştirilmesi ihtimalleri eklendiğinde açıklanmaya veya tartışılmaya muhtaç bir çok sorun ortaya çıkmaktadır. (Üçüncü Bölüm)

Ele alacak olduğumuz sorunun, Türk hukuk literatürü yönünden bakıldığında, bu çalışmada atıf yapılanlar dışında yeterince ele alındığını söylemek güçtür1. Elbette bu çalışma kapsayıcı ve tüketici olmaktan uzaktır. Konunun somut vakıalar özelinde özel hukuk, yaptırım hukuku ve vergi hukuku yönünden bunun bunun yanında kapsamlı bir biçimde ele alınması gerekir.

Anayasa Mahkemesi iptal kararlarının zaman içindeki tesirinin uyuşmazlığı çözmekle görevli yargı yerlerine bırakıldığı düşünüldüğünde çalışmamız ister istemez yargı kararları yoğunluğu içinde kaldı ve bu kararların belli bir sistematiğe kavuşturulması çabasına odaklandı. Kararların ele alınan soruna dair bir çok özelliği bünyesinde barındırması sebebiyle aynı kararlara farklı başlıklar altında tekrar değinmek gerekti. Bu çalışmayı bir kararlar kroniği olarak görmek de olabilecekdür. Diğer taraftan söz konusu yargı kararlarının metinlerine doğrudan yer vermek konu ile ilgili bilgi edinmek isteyenlerin ulaşımini kolaylaştırmak yanında, çalışmanın uygulamaya dönük yüzü yönünden da bir zorunluluktu.

İdari Hukuku Açısından Anayasa Mahkemesi İptal Kararlarının Zaman İçindeki Etkisi PdF indirmek için Tıklayın