Türkçenin Sıklık Sözlüğü PDF indir

Türkçenin Sıklık Sözlüğü Kısa Özet

Sunulan Türkçenin Sıklık Sözlüğü şimdiye kadar Türkçe sözlükçülük alanında yapılan çalışmalardan bir çok hususta farklanmakta, hazırlanmasında uygulanan yöntem, prensip ve kriterler yönünden bir ilk deneme oluşturmaktadır. Türk dilinin ters sözlüğü üzerine ilk çalışmalara Almanya’da başlanmış ve Türk Dilinin Ters Sözlüğü adıyla bir eser 1975 senesinde Leipzig’de basılmıştır. Bu sözlüğün leksik malzemesini 1969 tarihli Türkçe Sözlüğün beşinci baskısında bulunan sözcükler oluşturmuş, her kelime yalın, esas şekliyle sonundaki harfler sırasına göre dizilmiştir. Hazırlanmış olan Türkçenin Ters Sıklık Sözlüğü’nde ise her kelime yaşamın türlü alanlarıyla alakalı kaynak metinlerden alınmış ve bunlarda kullanılmış şekilleriyle son harflerine göre sıralanmış, her birinin karşısına da sayısal olarak çok fazları açıklanmıştır. Türkçenin Ters Sıklık Sözlüğü hazırlanırken bundan önce yazılmış ters sıklık sözlükleri örnek alınmıştır. Uzun seneler süren yorucu bir emeğin ürünü olan bu sözlük 500.000 kelime şekili, yani araştırılan metinlerde rastlanan çekimli şekilleri üzerine kurulmuş ve söz hazinesinin 20. yüzyılın ikinci yarısında yayımlanmış sanat eserleri, dergi ve gazeteler, türlü bilim alanlarıyla alakalı ders kitapları oluşturmuştur. Herhangi bir seçki yapılmayarak her eserden yirmişer bin kelime şekili fişlere yazılmış ve bunların altı ve altının üzerinde kullanılmış olanlar ters sıklık sözlüğüne alınmıştır. Altı ve altının üzerinde kullanılmış kişi adları, yerleşim yeri, dağ, ırmak gibi coğrafya adları ise yalnızca sayısal olarak bir tabloda gösterilmiş, sözlüğü dahil edilmemişlerdir.

Türkçenin Sıklık Sözlüğü şu iki bölümden buluşmaktedir: Giriş ve Sözlük.
Giriş bölümünün başında ters sözlüklerin tarihçesi, bunların özellikleri ile ilgili kısa bilgiler verilmekte ve asıl araştırma Türkçenin Ters Sıklık Sözlüğü üzerine yoğunlaşmaktadır. Burada Türk dilinin fonetik, morfolojik yapısına ilişkin istatistik araştırmalar bulunmaktadır. Elde edilen veriler türlü tablolarda karşı karşıya geldirılmalı olarak gösterilmiştir. Sözlük bölümü üç farklı diziden buluşmaktedir: Ters Alfabetik Dizin, Sıklık Dizini ve Alfabetik Dizin. Ters Alfabetik Dizin yahut Ters Sözlük (kelime şekillerinin son harflerine göre sıralanışı). Türk dili bitişken bir dil olduğundan kelimenin kök morfemine türlü yapım ve çekim ekleri eklenmektedir. Kelime şekillerinin son harflerine göre dizilişi kök morfeme eklenmiş her türlü eklerin sırasıyla bir arada bulunmasını sağlamaktadır. Bunların çok fazları ile ilgili da sayısal olarak bilgi verilmektedir. Sıklık Dizini yahut Sıklık Sözlüğü (kelime şekillerinin sık kullanım belirtilerine göre sıralanışı). Bu dizinde araştırılan metinlerdeki (Ters Alfabetik Dizindeki) kelime şekilleri sıklık belirtilerine göre çoktan-aza sıralanmış ve her birinin frekansı sayılarla gösterilmiştir. Düz Sözlük yahut Alfabetik Dizin (Baştaki harflerine göre sözcüklerin yalın ve çekimli durumlarıyla sıralanışı). Bu dizin, baştan yalnızca kelime şekilleri üzerine hazırlanmış, homonimler de ayrı olarak ele alınmamıştı. Bazı uzman kişilerın önerisiyle yeniden kaynak metinlere gidildi ve her kelime şekilinin yalın durumu belirlenerek metinlerdeki çekimli şekilleriyle birlikte alfabetik sıraya göre yazıldı. Eş sesli sözcükler de ayrı birer leksik birim olarak dizinde yer aldı. Yalın haliyle metinlerde rastlanmamış kelime şekillerinin de yalın durumu düz sözlükte yazılarak bunların altına çekimli şekilleri dizildi. Söz gelişi, dersane kelimesi madde başı olarak koyu renk harflerle yazıldı, bunun altına da metinlerde rastlanan dersanede, dersanemizin gibi çekimli şekilleri sıralandı. Dersane kelimesinin yalın (taban) şekiline rastlanmadığı için buna istatistikî verilerde yer verilmedi. Bu eseri hazırlarken bir çok zorlukları aşmak kolay olmadı. Türkçenin imla kaideleri hususundaki mevcut durum bu zorlukların başında yer alıyordu, özellikle de birleşik sözcüklerin bitişik yahut ayrı yazılması hususundaki farklı görüşler eserlerde de görüldü. Böyle durumlarda prensip ve kriterleri uygularken L. Zasorina’nın tanımına uyuldu, orjinallerden uzaklaşmamaya özen gösterildi ve sözcüklerin yazılışına müdahale edilmedi. Böylelikle 20. yüzyılın altmışlı ve yetmişli senelerında yazıda uygulanan imla kaideleriyla şimdilerde uygulanmakta olan imla kaideleri içindeki farklar da açıkca ortaya çıkmış oldu. Araştırılan metinlerde Türk alfabesinde bulunmayan W ve X harflerine ve yabancı dillerin imla kaidelerina göre yazılmış sözcüklere de rastlanmıştır. Türkçenin Ters Sıklık Sözlüğü bir çok teorik ve pratik çalışmalarda ve her şeyden önce Türkçenin yapısal ayrıntı kısmını araştıran uzman kişilerın çalışmalarında yardımcı olmaktadırsa, benim için bu, büyük bir mutluluk kaynağı olacaktır. Bir ilk deneme olan bu sözlüğün bazı boşlukları olabilir. Okurlarca yapılacak eleştiriler eserin yeni bir baskısında dikkate alınacak, her türlü önerilerle de gelecekte bu tür çalışmalar yapacak olan araştırmacılara yardımcı olunabilecektir. Türkçenin sıklık ve ters sıklık sözlüğü üzerinde çalışmaya beni ilk yönlendiren ve istatistik metotların Türk dilinin söz varlığı incelemelerinda uygulanmasında bana yol gösteren Sofya Üniversitesinden Prof. Dr. Miroslav Yanakiev’e, sözlüğün hazırlanması sürecinde beni yüreklendiren dostlarıma, çalışmalarımda beni destekleyen ve eseri inceleyen Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun’a, incelemelerimda her zaman bana kolaylık sağlayan aileme ve Hatiboğlu Yayınevine teşekkür ederim.

Türkçenin Sıklık Sözlüğü PdF indirmek için Tıklayın